Przejście na emeryturę (rentę) oznacza utratę statusu pracownika w zamian za uzyskanie statusu emeryta (rencisty). Pojęciowo i funkcjonalnie przejście na emeryturę (rentę) jest związane z ustaniem stosunku pracy. Pracownik pobierający emeryturę (rentę) w czasie trwania stosunku pracy przechodzi na jedno z tych świadczeń wówczas, gdy ustaje jego stosunek pracy (np. w odniesieniu do nauczycieli taki pogląd wyraził SN w uchwale z 25.01.2002 r., III ZP 24/01, OSNAPiUS 2002/9, poz. 202, a uprzednio w wyroku z 6.06.2000 r., I PKN 700/99, OSNAPiUS 2001/23, poz. 691, dotyczącym pracowników urzędów państwowych). (E. Maniewska [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, LEX/el. 2022, art. 92(1).).
W drugim z tych wyroków Sąd Najwyższy wskazał. iż „Odprawa przewidziana w art. 28 ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. Nr 31, poz. 214 ze zm.) przysługuje, jeżeli rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w związku z przejściem pracownika na emeryturę, choćby ją wcześniej pobierał.”. Wyrok ten został wydany w stanie faktycznym, w którym powód nabył z dniem 1 grudnia 1990 r. prawo do emerytury, którego nie pobierał ze względu na trwające zatrudnienie i osiągany dochód. W 1996 r. organ rentowy ustalił wysokość świadczenia emerytalnego, które powód pobierał, pozostając dalej w stosunku pracy. Decyzją z 9 grudnia 1998 r. powodowi została przyznana renta stała z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z chorobą zawodową, a z dniem 31 grudnia 1998 r. stosunek pracy powoda uległ rozwiązaniu na mocy porozumienia stron. W tych okolicznościach Sąd Pracy I i II instancji początkowo oddaliły powództwo.
Dopiero zdaniem Sądu Najwyższego, „przejście” na emeryturę lub rentę w rozumieniu art. 28 ustawy o pracownikach urzędów państwowych zostało zinterpretowane inaczej i sąd ten uznał, iż polega ono na zmianie statusu prawnego pracownika, wyrażającej się w tym, że traci on ten status i staje się emerytem lub rencistą, a przy tym jest to następstwem, ustania jego stosunku pracy pozostającego w związku z przejściem na rentę lub emeryturę. O zmianie statusu prawnego na gruncie art. 28 ustawy o pracownikach urzędów państwowych należy przy tym mówić także wtedy, gdy dana osoba ma niejako podwójny status, a mianowicie jest pracownikiem i równocześnie jest emerytem lub rencistą (pobiera świadczenia emerytalne lub rentowe), a następnie traci status pracowniczy, przy czym utrata ta następuje poprzez rozwiązanie stosunku pracy, które jest motywowane korzystaniem ze świadczeń emerytalnych lub rentowych.
Tym samym pobieranie śwwiadczenia emerytalnego w trakcie trwania zatrudnienia nie wyklucza prawa do odprawy emrytalnej w przyszłości, kiedy zatrudnienie ustanie.
Autor: adw. Marek Wierzbiński